-PIŠE: DR RADENKO ŠĆEKIĆ

Novi tehnološko-informacioni noviteti su kao i sve tehnologije, po svojoj prirodi neutralni, dok način i kontekst njihove upotrebe određuju njihov efekat i posledice. Društvene mreže jesu povezale ljude koji su prostorno udaljeni ali su i udaljili ljude koji su blizu. Mediji stvaraju osjećaj učestvovanja u dijalogu, komunikaciji. Čovjek kao društveno biće ima potrebu biti informisan i uključen u događaje, a mediji u svakom trenutku „čitav svijet” dovode u prostor vlastite sobe. Internet jeste „uspio” da obuhvati prostor i vrijeme omogućavajući nam da komuniciramo s kraja na kraj svijeta, virtuelno posjetimo neki muzej, grad i sl., ali je čovjek na duhovnom planu doveden u stanje otuđenja od ljudi jer je upravo tehnološki napredak čak i pomogao tom otuđenju. Ljudi i u svakodnevnom životu, ali i u svojim profesijama, postaju sve površniji. Mediji predstavljaju moćno oruđe u rukama kreatora javnog mnenja. Kako je Bodrijar primijetio, mi danas živimo u „vremenu simulacija“. Odnosno, ono što mediji prenose, više nije „prenesena“ realnost – već je „medijski kreirana“ realnost. Danas u praksi imamo simulaciju realnosti kroz objektiv medija. U sistemu naviknutom na laž, naknadno otkrivanje istine nema nikakve posledice. Živimo u informacijskom društvu, gdje se informacije proizvode radi profita ili širenja određene željene politike i gdje negativne informacije imaju prednost u odnosu na pozitivne – jer donose profit. Informacija je roba, jer je proizvedena i ima proizvodnu vrijednost ali se uglavnom zloupotrebljava. Specijalne medijske operacije podrazumijevaju ne samo kretanje u jasno omeđanim ideološkim okvirima, već i objavljivanje vijesti iz neprovjerenih izvora, otvorene falsifikate, upotrebu klišea i pseudoistorijskih analogija, satanizovanje protivnika i nekritičko izvještavanje o akcijama sopstvenih vojnih snaga, izazivanje svojevrsnih efekata šoka sa ciljem da se pridobije javno mnjenje. Senzacija, šokiranje publike, stvaranje simulakruma, svakodnevno fabrikovanje lažnih informacija, poluistina, spinova – predstavljaju već „normalne” medijske predstave, na koje se medijski konzumenti polako navikavaju. Medijska informacija bi trebalo da bude ono što uistini i jeste – ljudsko pravo na blagovremeno i istinito informisanje. Međutim, u stvarnosti političke elite kontrolišu medije po obrazcu: „Nije naš posao da ljudima saopštavamo ono što oni žele da čuju, već ono što mi mislimo da oni treba da čuju”. Politička sfera kao cilj ima čovjeka, ali ga posmatra samo kao robu koja na tržištu ima svoju upotrebnu vrijednost. Za razliku od religije, koja obećava raj u drugom životu, reklamiranje nudi raj odmah. Potrošačka roba je postala novi opijum za ljude u realnom vremenu. To je dovelo do stvaranja termina konzumerizam – vrste pokornog grupnog razmišljanja koje se prenosi putem masovnih medija. Konzumerizam stvara simulakrum (privid) sreće, ali po cijenu gubitka individualnosti i maštanja. Medijima se vjerovalo jer su oni potvrđivali ono što većina misli, bez obzira što su oni često plasirali dezinformacije kao najgrublji oblik manipulacije koja se svodi na običnu laž. Međutim, nije riječ o očiglednoj laži. Te laži je svjestan samo jedan od subjekata komuniciranja – onaj koji je emituje, ali ne i primalac poruke (gledalac, slušalac, čitalac). Dokazano je da ljudi bolje i duže pamte argumente i činjenice koje su u saglasnosti sa njihovim postojećim stavovima i ubjeđenjima, a takođe, i da poruka koja jače angažuje pažnju ima veće šanse da bude ugrađena u „kognitivnu mapu“ primaoca. Narod se na taj način „pacifizira narkotizirajućem“ dejstvu agresivne medijske mašinerije, koja svakodnevno dozira kreirane informacije u kombinaciji sa raznim zabavnim ili političkim realiti programima. Tehnika zavođenja i upravljanja masama, izgleda se nije mnogo promijenila još od Rimskog doba („hljeba i igara“). Samo su oblici manipulacije postali sofisticiraniji, koristeći tehnološku moć i prednosti inovacija i brojna naučna istraživanja iz psihologije, sociologije, medicine, antropologije. „Istina se danas ne kotira dobro u moralnom poretku“. Tako se partije više bore za glasove birača nego za dokazivanje vrijednosti svojih ideja. U stvari, više se ne bore političke partije, bore se dvije reklamne agencije. Da glasanjem možemo učiniti promjenu nabolje, ne bi nam dozvolili glasanje.


(NASTAVIĆE SE)

---